អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា និងសង្គមស៊ីវិល ស្នើជាថ្មីដល់រដ្ឋាភិបាលផ្តល់ឯកសារអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងការស្មុំកូនស្របច្បាប់ដល់អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា ប៉ុន្តែមន្ត្រីថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវការពេលវេលាបន្ថែមទៀតដើម្បីពិចារណាលើការស្នើនេះ។
អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា លោក យ៉ន ពៅ វ័យ៤១ឆ្នាំ រស់នៅខេត្តព្រះវិហារ បានលើកឡើងថា ការរើសអើងចំពោះអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាក្នុងសង្គមកម្ពុជា បាននិងកំពុងតែវិវឌ្ឍទៅរកភាពល្អប្រសើរ បើទោះបីជាផ្នត់គំនិតនៃការរើសអើងនៅមិនទាន់អាចលុបបំបាត់ចោលទាំងស្រុងក៏ដោយ។
លោកថា៖ «វាមាន [ការរើសអើង] នៅពេលដែលយើងចេញទៅក្រៅឃុំអី វាមានតិចតួច! អ៊ីចឹងបានខ្ញុំឱ្យពិន្ទុថា ឥលូវនេះបាត់ក្នុងការរើសអើងខ្សឹបខ្សៀវគ្នាអាចបាន៧៥ភាគរយហើយ»។
សកម្មជនអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នារូបនេះ បន្តថា បើទោះជាការរើសអើងមានការកាត់បន្ថយ ប៉ុន្តែលោកក៏ចង់ឃើញអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការរៀបការ និងចុះសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ ព្រមទាំងអាចស្មុំកូនដោយស្របច្បាប់ដូចអ្នកស្រឡាញ់ភេទផ្ទុយគ្នាផងដែរ។
លោកនិយាយថា៖ «ខាងរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏សូមឱ្យជួយមានការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ស្របច្បាប់ ឬស្មុំកូនឱ្យបានស្របច្បាប់។ ពួកខ្ញុំនឹងមិនចោលទេ នឹងបន្តសកម្មភាពដូចគ្នា ខ្ញុំនឹងបន្តរហូតទាល់តែបានបញ្ឈប់នៃការរើសអើងសម្រាប់អ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា»។
លោក យ៉ន ពៅ បានរៀបរាប់ដែរថា លោកចាប់ផ្តើមស្គាល់អត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួនឯងតាំងពីអាយុ៩ឆ្នាំ ក្នុងពេលដែលមានរូបរាងកាយជាមនុស្សស្រី ប៉ុន្តែលោកមានអត្តចរិត ឫកពា និងចំណង់ចំណូលចិត្តជាមនុស្សប្រុសទៅវិញ។
នៅពេលឈានចូលដល់វ័យ១៨ឆ្នាំ លោក យ៉ន ពៅ បានចាប់ផ្តើមកាត់សក់ខ្លី ខណៈដែលក្រុមគ្រួសាររបស់លោកមិនបានគាំទ្រនោះទេ ព្រមទាំងមានការរើសអើងពីប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងសហគមន៍ជាមួយគ្នាផងដែរ។
លោកថា៖ «តាំងពីក្មេង និយាយរួមទៅ ពេលយើងដឹងក្តីច្បាស់លាស់ ៩ឆ្នាំ! ខ្ញុំប្រកែកនឹងម៉ែឪ ខ្ញុំមិនស្លៀកសំពត់ ស្លៀកសារុង។ ខ្ញុំមិនធ្វើទេការងារស្រី ខ្ញុំចូលចិត្តជួយភ្ជួរ ជួយរាស់បងអីអ៊ីចឹងទៅ។ ហើយល្បែងលេងដូចគ្នា មិនចេះលេងទេល្បែងស្រីៗ លេងតែល្បែងប្រុសៗទេ ដូចជាគប់កៅស៊ូ គប់លុយអីហ្នឹង គឺខ្ញុំចូលចិត្តលេងបាល់លេងអីអ៊ីចឹងទៅ»។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកចងក្រងសហគមន៍អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា ប្រចាំសហគមន៍ឥន្ទធនូ (រ៉ក់) លោក ឈុំ រដ្ឋា មានប្រសាសន៍ថា អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នានៅកម្ពុជាក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នចាប់ផ្តើមបង្ហាញអត្តសញ្ញាណខ្លួនឯងជាសាធារណៈ ដោយពុំមានការអៀនខ្មាសដូចមុននោះឡើយ។
លោកបន្តថា សកម្មភាពដើម្បីបញ្រ្ជាបការយល់ដឹងពីសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេ ចាប់តាំងពីថ្នាក់ជាតិរហូតដល់មូលដ្ឋាន ក៏តែងតែមានការគាំទ្រពីក្រសួង ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងអាជ្ញាធរផងដែរ។
លោកបន្ថែមថា អ្វីដែលក្រុមអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាកំពុងតែប្រឈម គឺពួកគេចង់បានសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកផ្លូវច្បាប់ រួមមាន សិទ្ធិរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយស្របច្បាប់ សិទ្ធិស្មុំកូនយកមកចិញ្ចឹម និងតម្រូវការឯកសារច្បាប់ផ្សេងៗទៀត។
លោក ឈុំ រដ្ឋា មានប្រសាសន៍យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «អ៊ីចឹងហើយបានយើងកំពុងតែធ្វើការជាមួយគ្នា ទាំងអស់គ្នា ជាមួយសហគមន៍យើងក្តី ភាគីដែលពាក់ព័ន្ធក្តី ធ្វើម៉េចដើម្បីឱ្យឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់យើងទាំង៣សំខាន់។ ទី១ គឺយើងចង់បានអាពាហ៍ពិពាហ៍ យើងចង់ឱ្យមានច្បាប់ទទួលស្គាល់ ហើយនិងអនុញ្ញាតឱ្យពួកយើងគ្រប់គ្នារៀបការដោយអត់គិតពីភេទ អត់គិតពីយេនឌ័រ ដែលហៅថា សមភាពអាពាហ៍ពិបាហ៍។ ទី២ យើងចង់ធ្វើម៉េចឱ្យមានការស្មុំកូនដោយស្របច្បាប់សម្រាប់គ្រួសារឥន្ទធនូ។ ហើយទី៣ មានការទទួលស្គាល់ឯកសារផ្លូវច្បាប់ផ្សេងៗ»។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី អ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នាកំពុងតែធ្វើកិច្ចការយ៉ាងសកម្ម ដើម្បីធានាថា ក្រុមដែលមានសំឡេងភាគតិចមួយនេះអាចរស់នៅកាន់តែមានភាពស្មើគ្នាដូចពលរដ្ឋដទៃទៀត ជាពិសេសគឺពួកគេរំពឹងថា នឹងអាចទទួលបានសិទ្ធិរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយស្របច្បាប់។
ការស្នើសុំរបស់អ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នានេះ បានធ្វើឡើងស្របពេលដែលប្រទេសកម្ពុជានិងពិភពលោកកំពុងប្រារព្ធទិវាអន្តរជាតិ «បញ្ឈប់ការរើសអើងអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា» ថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១នេះ។
ដើម្បីចូលរួមប្រារព្ធសប្តាហ៍មោទកភាព និងទិវាអន្តរជាតិប្រឆាំងការរើសអើងអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា ឆ្នាំ២០២១នេះ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានចេញផ្សាយនូវកម្រងជីវប្រវត្តិសង្ខេបរបស់សកម្មជនអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាម្តងម្នាក់ៗ ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា រហូតដល់ថ្ងៃទី៣១ ខែឧសភា ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិរបស់អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នានៅប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសផ្តោតទៅលើកិច្ចប្រឹងប្រែងក្នុងការបំពេញការងាររបស់មេដឹកនាំជាអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នានៅក្នុងវិស័យសង្គមស៊ីវិល និងសកម្មជនអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោកស្រី ចក់ សុភាព ដែលបានចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការនេះដែរ បានលើកឡើងថា ការចូលរួមក្នុងកម្មវិធីនេះគឺជាឱកាសមួយដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងពីសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាទៅកាន់សង្គមកម្ពុជា ដែលកន្លងមកតែងតែមានការរើសអើង ការបំពាន ក្នុងរូបភាពផ្សេងៗគ្នា។
លោកស្រីបន្ថែមថា ច្បាប់របស់កម្ពុជាមិនទាន់បានធានាឱ្យបានពេញលេញចំពោះសិទ្ធិរបស់ពួកគេដូចពលរដ្ឋទូទៅឡើយ ដោយថា សិទ្ធិមួយចំនួនត្រូវបានដកហូតដោយសារតែការមិនទទួលស្គាល់នូវអត្តសញ្ញាណយេនឌ័ររបស់ពួកគេ ការមិនទទួលស្គាល់ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយស្របច្បាប់ពីអាជ្ញាធរ និងសិទ្ធស្មុំកូន ជាដើម។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជារូបនេះ យល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាទទួលបានសិទ្ធិរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយស្របច្បាប់ ជាពិសេសការដាក់ចេញនូវច្បាប់ពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗទៀតដើម្បីការពារសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេ។
លោកស្រី ចក់ សុភាព មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា៖ «ក្នុងអនុសាសន៍ចុងក្រោយនៃការត្រួតពិនិត្យជាសកលស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស ដែលយើងហៅថា យន្តការ UPR យន្តការនេះគឺទទួលបានអនុសាសន៍ពីបណ្តាប្រទេសមួយចំនួន ហើយដែលជាអនុសាសន៍ខាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលយើងក៏បានអំពាវនាវដូចគ្នាដែរ គឺអាជ្ញាធរលោកគួរតែដាក់ចេញនូវច្បាប់ពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីលើកកម្ពស់និងធានាការពារសិទ្ធិអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នាហ្នឹង»។
លោកស្រីយល់ឃើញទៀតថា៖ «ការមានច្បាប់ពាក់ព័ន្ធទាំងអស់នេះ ជួយធានាដល់ការការពារដល់សិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ ព្រោះបច្ចុប្បន្ននេះ ដូចខ្ញុំបានគូសបញ្ជាក់អ៊ីចឹង គឺគាត់ប្រឈម ខណៈដែលយើងជាពលរដ្ឋទូទៅ យើងអាចរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ អាចធ្វើកិច្ចការផ្សេងៗបានដោយសេរី ប៉ុន្តែពួកគាត់ត្រូវបានប្រឈមដោយសារទិដ្ឋភាពច្បាប់។ អ៊ីចឹងហើយ ការកែសម្រួលនៃទិដ្ឋភាពច្បាប់ ការដាក់ចេញនូវច្បាប់ដែលអនុញ្ញាតឱ្យមានការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា ឬច្បាប់ប្រឆាំងការរើសអើងអីហ្នឹង គឺសំខាន់ណាស់»។
ពាក់ព័ន្ធបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក កត្តា អ៊ន បានថ្លែងថា បច្ចុប្បន្ន រដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងពិចារណាចំពោះការស្នើឱ្យមានការចុះសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងឯកសារផ្លូវច្បាប់ផ្សេងៗទៀត ចំពោះក្រុមអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែសំណើនេះអាចធ្វើទៅបាន គឺទាមទារឱ្យមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការពិចារណាជាមុនសិន។
លោក កត្តា អ៊ន បញ្ជាក់ថា៖ «វាជាជំហាន វាឆ្លើយតបទៅនឹងការតស៊ូរបស់ពួកគាត់ យើងឃើញថា ប្រទេសមួយចំនួនដូចជាអូស្រ្តាលី ដូចជាអាមេរិក ជាដើម រដ្ឋខ្លះគឺគេកំពុងតែពិចារណាអ៊ីចឹង។ ប៉ុន្តែកម្ពុជាយើង យើងកំពុងតែពិនិត្យមើល បច្ចុប្បន្ននេះ គឺការធានាបានសិទ្ធិសេរីភាពនៅក្នុងការស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា នៅក្នុងការរួមរស់ក្នុងភាពជាភេទដូចគ្នាជាលក្ខណៈគ្រួសារ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ប៉ុន្តែក្របខណ្ឌច្បាប់ ជាដំណាក់កាលវែងឆ្ងាយតទៅទៀត ដែលទាមទារឱ្យអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាប្រឹងប្រែងក្នុងការធានាបានការគោរពសិទ្ធិគ្នាទៅវិញទៅមក ការគោរពច្បាប់សង្គម ទំនៀមទម្លាប់ សុខភាព សុខាភិបាល តទៅទៀត ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យសង្គមយើងទទួលស្គាល់ទូលំទូលាយ។ ខ្ញុំជឿថា នៅថ្ងៃមុខ នឹងមានការពិចារណាក្របខណ្ឌច្បាប់តទៅទៀត ជាពិសេសបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗដែលគេកំពុងធ្វើ ហើយប្រទេសទាំងអស់នៅលើសកលលោកក៏នឹងពិចារណាបន្តបន្ទាប់ទៀតនៅថ្ងៃមុខ»។
ដោយឡែក ចំពោះការអនុវត្តផ្ទាល់វិញ មេឃុំសំរោងលើ ស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្តាល លោក ហ៊ុន សុន មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរមិនបានហាមឃាត់អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាមិនឱ្យរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍នោះទេ ដោយគ្រាន់តែពួកគេមិនអាចទទួលបានសិទ្ធិចុះសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍តែប៉ុណ្ណោះ ដោយសារនៅកម្ពុជាមិនទាន់មានច្បាប់អនុញ្ញាតនៅឡើយ។
លោក ហ៊ុន សុន បន្តថា៖ «គាត់ការ[រៀបមង្គលការ]ក៏ការចុះ យើងអត់មានសិទ្ធិចុះអេតាស៊ីវិលឱ្យគាត់ទេ ព្រោះវាអត់ទាន់មានច្បាប់។ កាលណាតែអត់ទាន់មានច្បាប់ចែងមកអនុញ្ញាតថា ឥលូវអ្នកឯងចុះអេតាស៊ីវិលប្រុសនិងប្រុសក៏ចុះបាន ស្រីនិងស្រីក៏ចុះបាន យោងតាមមាត្រាទីប៉ុណ្ណេះ ប្រកាសរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ឬក៏ព្រះរាជក្រឹត្យ អនុក្រឹត្យ អាហ្នឹងយើងធ្វើបានហើយ បើអត់ទាន់មាន យើងធ្វើម៉េចបាន»។
យ៉ាងណាក្តី បើតាមលោក ឈុំ រដ្ឋា អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកចងក្រងសហគមន៍អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាប្រចាំសហគមន៍ឥន្ទធនូ (រ៉ក់) បច្ចុប្បន្ន សហគមន៍នេះមានសមាជិកដែលជាអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាប្រមាណជា២ ០០០នាក់ដែលមកពីគ្រប់ទីកន្លែងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបន្តថា តាមរយៈការស្រាវជ្រាវរបស់សហគមន៍ឥន្ទធនូក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ដែលផ្តោតទៅលើក្រុមស្រ្តីដែលស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា បានរកឃើញថា ពួកគេកំពុងរងអំពើហិង្សាផ្នែកផ្លូវចិត្ត ផ្លូវភេទ និងផ្លូវកាយ ក្នុងរូបភាពបង្ខំឱ្យរៀបការ វាយដំ រហូតធ្វើឱ្យពួកគេមួយចំនួនប៉ុនប៉ងធ្វើអត្តឃាតផងដែរ៕
អត្ថបទ៖ លោក ទួក ពិសិដ្ឋ (VOD)
